بنام خدا
هفته قبل که مطلب آموزش معکوس، را منتشر کردم، یکی از دوستان که لطف فرموده بودند و مطلب را مطالعه کرده بودند، موضوعی عجیب طرح کردند :
تبعات این مشکلات (آموزش و یادگیری در دوران کرونا) برای دختر خانم‌هایی که در رشته ریاضی تحصیل می‌کنند، بیشتر است!
چرا؟
دخترن دیگه ؟
یاد فیلم ورود آقایان ممنوع افتادم، جایی که آقای رضائیان، مدیر دبیرستان پسرانه الوند به خانم دارابی، مدیر دبیرستان دخترانه، میگوید: تو درسای حفظی شاید دختراتون بتونن رقابت کنند، اما ریاضی و شیمی که اصلاً….
متاثر و متاسف شدم، چیزی نگفتم؛ امّا شروع کردم به جستجو و مطالعه، و نتیجه این مقاله شد، ترجمه ای مختصر از دومقاله از مراجعی معتبر.
در سال 1992 ، عروسک سخنگویی به بازار عرضه شد با نام؛ Teen Talk Barbie که یکی از صداهایی که پخش می کرد این عبارت بود“کلاس ریاضی سخت است” . در حالی که تولید و عرضه این اسباب بازی با واکنش عمومی فراوانی روبرو شد، اما این تصور همچنان ادامه دارد و این افسانه را تبلیغ می‌کنند که زنان به دلیل کمبودهای بیولوژیکی در استعداد ریاضی، در زمینه های علمی، فنی، مهندسی و ریاضی (STEM)[1] رشــد نمی کنند.
جسیکا کانتلون در دانشگاه کارنگی ملون[2] یک تیم تحقیقاتی را هدایت کرد که رشد مغز دختران و پسران را به طور جامع بررسی کردند. تحقیقات آنها هیچ تفاوتی بر مبنای جنسیتی، در عملکرد مغز و توانایی حل مسایل ریاضی نشان نمیدهد. نتایج این تحقیق در شماره 8 نوامبر 2019، ژورنال Science of Learning[3] به صورت آنلاین در دسترس است.
نویسنده ارشد این تیم تحقیقاتی (کانتلون، رونالد جی و مری آن زدروکوفسکی، استاد علوم اعصاب رشدی در دانشکده علوم انسانی و اجتماعی) بیان می کند: “علم با اعتقادات و تصورات مردم همسو نیست.” ، “ما می بینیم که مغز کودکان بدون در نظر گرفتن جنسیت آنها، به طور مشابه کار می کند ، بنابراین امیدواریم که بتوانیم توانایی کودکان در آموزش ریاضیات را دوباره ارزیابی کنیم.”
کانتلون و تیم وی اولین مطالعه تصویربرداری عصبی را برای ارزیابی تفاوت های جنسیتی – بیولوژیکی در استعداد ریاضی کودکان خردسال انجام دادند. آنها از MRI برای اندازه گیری فعالیت مغز در 104 کودک خردسال (3 تا 10 ساله ؛ 55 دختر) هنگام تماشای یک فیلم آموزشی شامل مباحث اولیه ریاضی، مانند شمارش و جمع اعداد، استفاده کردند. محققان اسکن‌های پسران و دختران را برای ارزیابی تشابه مغزی مقایسه کردند. علاوه بر این، با مقایسه اسکن مغری کودکان با اسکن گرفته شده از یک گروه بزرگسال (63 بزرگسال ؛ 25 زن) که همان فیلم های ریاضی را مشاهده می کردند، بلوغ مغز را بررسی کردند.
پس از مقایسه‌های آماری متعدد، کانتلون و تیم او هیچ تفاوتی در فعالیت مغزی دختران و پسران پیدا نکردند. علاوه بر این، محققان هیچ تفاوتی در نحوه یادگیری و استفاده از مهارت های ریاضی، در دختران و پسران در هنگام تماشای فیلم های آموزشی پیدا نکردند. در نهایت، رشد مغزی دختران و پسران از نظر آماری معادل بود با مردان یا زنان گروه بزرگسال.
آلیسا کرسی ، دانشمند فوق دکترا در گروه روانشناسی دانشگاه شیکاگو و اولین نویسنده مقاله، بیان می‌کند که: “فقط این نیست که دختران و پسران از شبکه های ریاضی به یک شیوه استفاده می کنند بلکه شباهت ها در کل مغز مشهود است.” “این یک یادآوری مهم است که انسانها فراتر از تصور ما با یکدیگر شباهت دارند.”
محققان همچنین نتایج آزمون توانایی در حل مسائل ریاضیات اولیه را با یک تست استاندارد برای کودکان 3 تا 8 ساله (97 شرکت کننده، 50 دختر) با یکدیگر مقایسه کردند تا میزان توانایی آنها را بسنجند. آنها دریافتند که توانایی ریاضی در کودکان معادل است و نتایج در سنین مختلف، براساس جنسیت، تفاوت ندارد.
کانتلون معتقد است، جامعه و فرهنگ احتمالاً دختران و زنان جوان را از رشته های ریاضی و STEM دور می‌کند. مطالعات قبلی نشان می دهد که خانواده ها زمان بیشتری را با پسران نوجوان، در بازی می گذرانند. بسیاری از معلمان همچنین ترجیحاً در کلاس ریاضی وقت بیشتری را با پسران می گذرانند و پیشرفت آنها را در ریاضی پیش‌بینی می‌کنند{معتقدند که آنها موفق تر هستند}. همچنین، کودکان اغلب براساس انتظارات والدین خود، رفتار می کنند، یعنی اگر والدین معتقدند که دختران درک ریاضی خوبی ندارند، پس حتماً همینطور است! كانتلون میگوید نحوه رفتار ما با فرزندان، به شدت در درک آنها از توانایی‌‌شان در علوم و ریاضیات موثر است. ( والبته سایر توانایی ها !)
و نتیجه اینکه:
هیچ تفاوتی در یادگیری و کسب مهارت های ریاضی، در کودکان (متاثر از جنسیت) وجود ندارد.
اما قسمتی مهم از مقاله دوم که در شماره 11مجله Technium Social Sciences (سپتامبر 2020) [4] ارایه شده است که در این مقاله هم نویسنده ، ضمن تاکید بر اینکه هیچ تفاوتی جنسیتی در عملکرد مغز در توانایی حل مسایل ریاضی وجود ندارد، معتقد است؛ دلیل اعتماد به نفس کم دختران در توان یادگیری مهارتهای ریاضی را باید در انتظارات و حمایت والدین و معلمان جستجو کرد، چرا که متاسفانه والدین و معلمان به طور کلی ریاضیات را فقط یک دامنۀ مردانه می دانند. محققان متذکر می شوند که اگرچه پسران و دختران از تحصیلات یکسانی برخوردار هستند و نتایج آزمایشات استاندارد گرفته شده از آنها، یکسان است، اما کلیشه های جنسیتی در رویکردهای والدین، معلمان و جامعه آشکار می شود [هاید ، 1990 ، ص. 123-124]. با چنین رویکردهایی حتی اگر دختران عملکرد بهتری نسبت به پسران داشته باشند، اعتماد به نفس دختران را در توانایی تحصیلی کاهش می دهد.
پس تصورات اشتباه را از ذهن بزداییم، انسانها در آموختن، به واسطه جنسیت، نقصان یا مزیتی ندارند. به توانایی آنها مومن باشیم و به فرزندانمان بیاموزیم که تلاش مستمر، همواره ما را به سرمنزل مقصود، راهبری می‌کند.
موضوع بالا با این برهان خلف قوی ثابت میشود!
مرحومه دکتر مریم میرزاخانی، ایشان استاد دانشگاه استنفورد بودند. میرزاخانی در سال 2014 به خاطر کار بر «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برندهٔ مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی اولین ایرانی برندهٔ مدال فیلدز است.
و بقول فریدون مشیری:
بهارم دخترم از خواب برخیز
شکر خندی بزن، شوری برانگیز
بهارم، دخترم، چون خنده ی صبح
امیدی می دمد در خنده تو
به چشم خویشتن می بینم از دور
بهار دلکش آینده ی تو !
[1] Science, Technology, Engineering, and Mathematics