تغییرات اقلیمی، گزارش تلفیقی (2023)

خلاصه‌ای برای سیاست‌گذاران

بنام خدا

در نوشتار قبلی، ترجمۀ مقاله‌ای با عنوان (مروری بر تغییرات اقلیمی در ایران: حقایق و آمار)، که حدود 5 سال پیش منتشر شده بود، روی سایتم منتشر کردم. خوشبختانه مورد توجه خوانندگان بزرگوار قرار گرفت، ابراز لطف فرمودند، و البته انتقادی (به تکرار) مطرح فرمودند: وضعیت اقلیمی فعلی و آینده تغییرات و مخاطرات اقلیمی، چگونه است؟

نوشته قبلی، براساس گزارش (AR5) که در سال 2014 منتشر است، تهیه شده بود. بنابراین بنده نسخه جدید این گزارش، (AR6) که در سال 2023 توسط IPCC [1]منتشر شده است را ترجمه کرده و با کمی تلخیص به خدمت بزرگواران، تقدیم می‌کنم. گزارش این موسسه، در چندین قالب ارائه شده بود و من در نگارش این مقاله، از نسخه «تغییرات اقلیمی 2023، گزارش تلفیقی، خلاصه ای برای سیاست گذاران» [2] استفاده کرده‌ام.

برای بررسی هر رویداد و یافتن روش‌های پاسخگویی مناسب به آن، نیازمند طی کردن سه مرحله هستیم : بررسی وضعیت فعلی، پیش بینی آینده، و ارائه راهکار براسـاس یافته‌ها. رویکرد ما به مسئله تغییرات اقلیمی و برنامه‌ریـزی در مدیریـت این رویداد هم باید شامل همین مراحل باشد. بررسی وضعیت اقلیـمی فعلی، آینده تغییرات و مخاطرات اقلیمی، و در نهایت ارائه پاسخ‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای مدیریت این مخاطرات.

وضعیت و روند فعلی:

بی تردید فعالیت‌های انسانی، از طریق انتشار گازهای گلخانه‌ای، باعث گرم‌تر شدن کره زمین گردیده است. به طوری که در محدودۀ سالهای 2011 تا 2020، دمای متوسط جهانی، 1/1 درجه سانتیگراد بالاتر از محدودۀ زمانی سالهای 1850 تا 1900، بوده است. یکی از مهمترین دلایل این پدیده، انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای، ناشی از استفاده نامناسب و روزافزون از انرژی‌های فسیلی، تغییرکاربری زمین (تخریب جنگل و ساخت وساز (مسکونی یا صنعتی) در آن، تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و…)، تغییر سبک زندگی افراد و تغییر الگوهای تولید و مصرف، در مناطق مختلف جهان می‌باشد.

  • در محدودۀ سالهای 2011 تا 2020، نسبت به محدودۀ زمانی سالهای 1850 تا 1900، دمای سطح زمین، در خشکی‌ها به طور متوسط 1/59 درجه سانتیگراد افزایش یافته است. این افزایش دما، بیشتر از افزایش دمای سطح اقیانوس‌ها (0/88 درجه سانتیگراد)، بوده است.
  • افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای از حدود سال 1750، به طور واضح ناشی از فعالیت‌های انسانی در این دوره زمانی است.
  • مقدار تجمعی انتشار گاز Co2 ، از سال 1850 تا 2019، 240±2400 گیگاتُن بوده است، که 58 درصد آن در محدودۀ 140 سالۀ 1850 تا 1989 تولید شده و 42 درصد آن، در محدودۀ 30 سالۀ 1990 تا 2019، تولید شده است. (سطح اطمینان بالا[3]).
  • میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای، ناشی از فعالیتهای انسانی، در سال 2019 ، 6/6±59 گیگاتن معادل CO2،برآورد شده است که 12 درصد بیشتر از سال 2010 و 54 درصد بیشتر از سال 1990 ، بوده است.
  • سهم انتشار co2 ، به طور قابل‌توجهی در مناطق مختلف جهان، متفاوت است. 10 درصد از خانوارهای جهان، 34 تا 45 درصد از گازهای گلخانه‌ای خانگی را منتشر می‌کنند. درحالیکه 50 درصد از جمعیت جهان، 13 تا 15 درصد از گازهای گلخانه‌ای را، انتشار می‌دهند. (سطح اطمینان بالا).
  • واضح است که فعالیت‌های انسانی،  جو زمین، اقیانوس‌ها و خشکی‌ها را گرمتر کرده است. در اثر این افزایش دما، میانگین سطح جهانی دریاها، در بین سال‌های 1901 تا 2018، حدود 20 سانتیمتر، افزایش یافته است. میزان افزایش سطح دریاها بین سال‌های 1901 تا 1971 ، سالانه 0/2 میلیمتر افزایش یافته است، امّا در محدوده سال‌های 2006 تا 2018، میزان افزایش، به بیش از 3/7 میلیمتر در سال‌، رسیده است.(با سطح اطمینان بالا).
  • تقریباً 3/3 تا 3/6 میلیارد نفر از مردم جهان، در شرایطی زندگی می‌کنند که در برابر تغییرات آب و هوایی، بسیار آسیب‌پذیر هستند. افزایش مخاطرات اقلیمی و آب‌ و هوایی، میلیون‌های نفر را در معرض ناامنی حاد غذایی و کاهش امنیت در تأمین آب، قرار داده است. طی سال‌های 2010 تا 2020 ، میزان مرگ و میر انسان‌ها در اثر سیل، خشکسالی و طوفان، در مناطق با آسیب‌پذیری زیاد، 15 برابر بیشتر از مناطق با آسیب پذیری بسیار کم بود. (باسطح اطمینان بالا).
  • تغییرات اقلیمی باعث خسارات اساسی و جبران ناپذیرِ فزاینده‌ای در اکوسیستم زمین، آب‌های شیرین، یخ‌‌کره (Cryosphere)[4]، مناطق ساحلی و اقیانوس‌ها، شده است.(سطح اطمینان بالا). تغییرات اقلیمی باعث تلفات فراوان در گونه‌های مختلف (گیاهان و جانوران) به دلیل افزایش دمای زمین می‌شود(با اطمینان بالا). تأثیرات تغییرات اقلیمی، روی برخی از اکوسیستم‌ها، تقریباً غیرقابل بازگشت است. مانند تأثیرات تغییرات هیدرولوژیکی ناشی از عقب نشینی یخچال‌ها و اکوسیستم‌های قطبی ناشی از ذوب شدن یخ‌های قطبی، که اثرات آن، دائمی است.(سطح اطمینان بالا).
  • تغییرات آب و هوایی امنیت غذایی را کاهش داده و امنیت آب را تحت تأثیر قرار داده است و مانعی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار شده است(سطح اعتماد بالا). اثرات منفی مرتبط با تغییرات اقلیمی, عمدتاً در مناطق میانی و عرض جغرافیایی کم، مشاهده می‌شود، اما اثرات مثبت در برخی از مناطق با عرض جغرافیایی بالا دیده می‌شود.(سطح اعتماد بالا). گرم شدن و اسیدی شدن آب اقیانوس‌ها، بر تولید مواد غذایی از طریق ماهیگیری و آبزی‌پروری، در برخی مناطق اقیانوسی، تأثیر منفی گذاشته است (سطح اعتماد بالا). امروزه تقریباً نیمی از مردم جهان، حداقل بخشی از سال به دلیل عوامل اقلیمی (و غیر اقلیمی)، با کمبود شدید آب مواجه هسـتند.(سطح اعتماد متوسط).
  • در تمام مناطق، افزایش شدید گرما، منجر به مرگ و میر و عوارض انسانی شده است (اطمینان بسیار بالا).
  • در اثر افزایش دما، وقوع بیماری‌های ناشی از آب و غذا و بروز بیماری‌های واگیر، افزایش یافته است (با سطح اطمینان بالا). نتیجه بررسی‌های انجام شده، نشان می‌دهد، در برخی مناطق بررسی شده، چالش‌های سلامت روان (با سطح اطمینان بالا)، تروما (شوک و ضربه ناشی از رویدادهای شدید) (با سطح اطمینان بسیار بالا)، و مشکلات معیشتی و فرهنگی(باسطح اطمینان بالا)، با افزایش دما، ارتباط مستقیم دارند.
  •  تغییرات آب‌و‌هوایی و اقلیمی، در آفریقا، آسیا، آمریکای شمالی (با سطح اطمینان بالا) و آمریکای مرکزی و جنوبی (باسطح اطمینان متوسط)، به طور فزاینده‌ای، باعث جابجایی(مهاجرت اقلیمی) می‌شوند.
  • آسـیب‌های اقتصادی و معیشتی ناشی از تغییـرات اقلیمی، در بخش‌هایی که بیشتر مرتبط با وضعیت آب و هوا و اقلیم هستند؛ مانند فعالیتهای کشاورزی، جنگلداری، شیلات، انرژی و گردشگری، افزون‌تر شده است. معیشت این افراد از طریق تخریب منازل و زیرساخت‌ها، از دست دادن اموال و درآمد، مشکلات در سلامتی و امنیت غذایی و تأثیرات نامطلوب در برابری جنسیتی و اجتماعی، با مشکلات فراوانی عجین شده است. (با اطمینان بالا).
  • در شهرها، افزایش دما و گرمای زیاد، تشدید شده است. زیرساخت‌های شهری، از جمله سیستم‌های حمل‌ونقل، آب، فاضلاب و انرژی توسط رویدادهای شدید و مزمن[5] به خطر افتاده است، این رخدادها منجر به خسارات اقتصادی، اختلال در خدمات و اثرات منفی بر رفاه شهروندان، شـده اسـت. اثـرات نامطلوب اقتصـادی و اجتمـاعی بیشـتر در میان سـاکنانی که به حاشـیه شـهرها رانده شده‌اند، متمرکز شـده اسـت (با‌ اطمینان بالا).

مشاهده اثرات گسترده و ماندگار و همچنین خسارات قابل توجه مربوط به تغییرات اقلیمی

پیشرفت در سازگاری با تغییرات اقلیمی؛ شکاف‌ها و چالش‌ها

پیشرفت‌هایی در برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی، در تمام بخش‌ها و مناطق جهان، مشاهده می‌شود(با سطح اطمینان بالا). با وجود این پیشرفتها، شکاف‌ها و چالش‌هایی، هم در برنامه‌ریزی و هم در اجرا، وجود دارد. ناسازگاری در برخی بخش‌ها و مناطق در حال وقوع است. جریان‌های مالی جهانی برای سازگاری با تغییرات اقلیمی و گزینه‌های انطباق، کافی نیستند و اجرای آن را محدود می‌کنند، به ویژه در کشورهای در حال توسعه (سطح اطمینان بالا). بیشترین شکاف در سازگاری، در میان گروه‌های کم درآمد، مشاهده می‌شود و این شکاف به رشد خود ادامه خواهد داد(با سطح اطمینان بالا). شواهد فزاینده‌ای مبنی بر ناسازگاری به ویژه در گروه های حاشیه‌نشین و آسیب پذیر، وجود دارد(با سطح اطمینان بالا). در حال حاضر محدودیت‌هایی برای سازگاری در بین کشاورزان و خانوارهای کوچک در امتداد برخی از مناطق ساحلی وجود دارد، که ناشی از محدودیت‌های مالی، حاکمیتی، نهادی و سیاستی است(با سطح اطمینان بالا).

موانع اصلی سازگاری عبارتند از: منابع مالی محدود، فقدان مشارکت بخش خصوصی و شهروندان، حمایت مالی ناکافی برای تحقیق و پژوهش، دانش و سواد اقلیمی اندک، فقدان تعهد سیاسی در دولتها و نداشتن احساس اضطرار کافی در اهمیت دادن به سازگاری با تغییرات اقلیمی(سطح اطمینان بالا). همچنین بین بودجه اولیه در نظر گرفته شده برای سازگاری و منابع مالی تخصیص یافته به سازگاری، اختلاف گسترده‌ای وجود دارد(سطح اطمینان بالا). اگرچه تخصیص منابع مالی جهانی، پس از انتشار گزارش (AR5 2014) روند صعودی را نشان داده است، منابع مالی جهانی فعلی که برای سازگاری اختصاص می‌یابند، (منابع مالی دولتی و خصوصی)، کافی نیست و اجرای راهکارهای سازگاری را، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، محدود می‌کنند(با سطح اطمینان بالا).

افزایش آگاهی عمومی و سیاسی در مورد تأثیرات و خطرات تغییرات اقلیمی، منجر به ایجاد انطباق در سیاست‌ها و فرآیندهای برنامه‌ریزی در مورد شرایط اقلیمی در حداقل 170 کشور جهان شده است(با سطح اطمینان بالا).

نمونه‌هایی از گزینه‌های مؤثر برای سازگاری با تغییرات اقلیمی عبارتند از: اصلاح بذر، مدیریت و بهبود ذخیره‌سازی آب در کشاورزی، حفاظت از رطوبت خاک، آبیاری به شیوه‌های نوین، گسترش جنگل، رویکردهای مدیریت پایدار زمین، استفاده از اصول و شیوه‌های آگرواکولوژیکی[6] و سایر رویکردهایی که براساس فرآیندهای طبیعت، طراحی شده‌اند(با سطح اطمینان بالا). رویکردهای سازگاری مبتنی بر اکوسیستم مانند شهرهای سبز، احیای تالاب ها و اکوسیستم های جنگلی بالادست در جهت کاهش خطرات سیل و همچنین کاهش گرمای شهرها، موثر بوده است.(با سطح اطمینان بالا).

براساس شاخص‌های حکمرانی جهانی  [7](WGI)در ارزیابی پاسخ اقلیمی، چند سناریوی گویا بر اساس مسیرهای اجتماعی-اقتصادی مشترک،  مطرح می‌شود که گستره توسعه محرک‌های انسانی در آینده تغییرات اقلیمی را، پوشش می‌دهد.

  1. در سناریوهای انتشار بالا و بسیار بالای گازهای گلخانه ای ، مقدار انتشار CO2،  تقریباً تا سال 2050 و 2100 نسبت به سطح قبلی دو برابر می شود.
  2. در سناریوی انتشار متوسط ​​گازهای گلخانه ای، مقدار انتشار CO2 ، تا اواسط قرن، در حدود سطوح فعلی باقی خواهد ماند.
  3. در سناریوهای انتشار کم و بسیار کم گازهای گلخانه‌ای، انتشار CO2 ، در حدود سال‌های 2050 به سمت صفر کاهش می‌یابد و برای حدود سال 2070 میلادی، سطوح منفی از انتشار خالص CO2 ، پیش بینی می‌شود.

موافقتنامه پاریس، که تحت کنوانسیون UNFCCC، [8] با مشارکت (تقریباً) کامل جهانی، به تصویب رسید، منجر به توسعه و گشایش‌هایی در حوزه سیاست‌گذاری  و تعیین هدف در سطوح ملی و منطقه‌ای شده است، به ویژه در رابطه با کاهش {انتشار کربن و گازهای گلخانه‌ای}، و همچنین افزایش شفافیت در اقدامات حمایتی در حوزه اقلیم(باسطح اعتماد متوسط).

در بسیاری از کشورها، این سیاست‌ها باعث افزایش بهره‌وری در حوزه انرژی، کاهش نرخ جنگل‌زدایی و تسریع در استقرار فناوری‌های نوین، شده و در نتیجه منجر به کاهش یا حذف انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است(باسطح اطمینان بالا).

گزینه‌های فراوانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مطرح می‌شود، برای مثال: استفاده از انرژی خورشید و انرژی باد، اصلاح سیستم‌های برق‌رسانی شهری، ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای شهرهای سبز، بهبود بهره‌وری انرژی، مدیریت تقاضا، بهبود مدیریت جنگل‌ها و کاهش ضایعات و تلفات مواد غذایی؛ این اقدامات از نظر فنی در دسترس و به طور فزاینده‌ای مقرون به صرفه هستند، همچنین عموماً توسط مردم مورد حمایت قرار می گیرند.

از سال 2010 تا سال 2019 ، کاهش مستمری در هزینه‌های استفاده از انرژی خورشیدی (85 درصد)، انرژی باد (55 درصد) و باتری‌های لیتیوم یون (85درصد)، مشاهده شده است.

امّا “شکاف قابل توجهی” بین تعهدات کشـورها در کنفرانس سـازمان ملل (COP26) ، مبنی بر اقدامات فـوری در مورد میزان انتشار جهانی گازهای گلخانـه‌ای در سـال 2030 و محدود شـدن افزایش گرمـایش به 1/5 درجه سـانتیگراد  و … ؛ و اقدامات انجام شده، وجود دارد. پیش‌بینی می‌شـود سـیاست‌های اجرا شــده تا پایان سـال 2020 منجر به انتشار گازهای گلخانه ای، بیشتر از میزان‌های پیش بینی شده باشد. این موضوع بیانگر “شکاف اجرایی” وسیعی است(با‌سطح اطمینان بالا).

پیش بینی‌ها نشـان می‌دهـد، بدون تقویت سـیاست‌ها و کاهش شـکاف در اجـرای این سـیاستها؛ تا سـال 2100، گرمایش جهانـی 3/2 درجـه سـانتی‌گـراد افـزایش می‌یابد (باسطح اعتماد بالا). 

عدم موفقیت دراجرای برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، در اکثر کشورهای در حال توسعه، به ویژه کشورهای کمتر توسعه یافته، تا حدود زیادی به دلیل محدودیت‌های مالی، مشکلات در توسعه و انتقال فناوری، و نبود ظرفیت‌های لازم، می‌باشد. علیرغم اینکه حجم جریان‌های مالی در حوزه مدیریت شرایط اقلیمی، در دهه گذشته افزایش و کانال‌های تامین مالی گسترش یافته‌اند، اما روند رشـد، از سال 2018 کند شده است(باسطح اطمینان بالا).

هنوز جریان‌های مالی دولتی و خصوصی، برای گسـترش سوخت‌های فسـیلی، قدرتمندتر از جریان‌های مالی است که برای سازگاری و کاهش عوارض تغییرات اقلیمی، تأمین و هزینه می‌شوند(با سطح اطمینان بالا).

آینده تغییرات اقلیمی، مخاطرات، و پاسخ‌های بلند مدت

ادامه انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر به افزایش گرمایش جهانی خواهد شد، حتی با خوشبینانه‌ترین برآورد، براساس سناریوهای در نظر گرفته شده و مسیرهای مدل شده، رسیدن به 1/5 درجه سانتیگراد افزایش دما، بسیار محتمل است(با سطح اطمینان بالا).

براسـاس ارزیابی شرایط اقلیمی و سـناریوهای مختلف، انتشار گازهای گلخانـه‌ای، منجر به افزایش گرمـایش زمین برای سـال‌های، 2081 تا2100 ، می‌شود؛ حدود 1/4 درجه سانتی گراد، براساس سناریوی انتشار بسیارکم گازهای گلخانه‌ای، 2/7 درجه سانتی گراد برای سناریوی انتشار متوسط گازهای گلخانه‌ای و افزایش 4/4 درجه سانتی گراد برای سناریوی انتشار بسیار بالای گازهای گلخانه‌ای(باسطح اطمینان بالا)

ادامه انتشار گازهای گلخانه‌ای، بر تمام اجزای اصلی سیستم اقلیمی، تأثیر می گذارد. با افزایش دما و گرمایش جهانی، تغییرات شدیدتر و همچنین وسیع‌تر می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود که تداوم گرمایش جهانی موجب تغییرات شدیدی در چرخه آب جهانی، شود.، از جمله بارش‌های حدی[9]، بارش‌های موسمی جهانی، آب‌و‌هوای بسیار مرطوب و یا بسیار خشک و رویدادها و تغییرات اقلیمی(با سطح اطمینان بالا).

با گرم شدن بیشتر، مخاطرات تغییر اقلیم، پیچیده‌تر و مدیریت آن، دشوارتر خواهد شد. اثرات مخاطرات اقلیمی و محرک‌های غیراقلیمی متعدد با هم ترکیب خواهند شد و منجر به پدیدآمدن ریسک‌های اقلیمی حاد و ریسک‌های کلی، در بخش‌ها و مناطق مختلف می‌شود. برای مثال، پیش‌بینی می‌شود که ناامنی غذایی ناشی از مخاطرات اقلیمی و بی‌ثباتی در تولید مواد غذایی، بیماری‌های همه‌گیر و درگیری‌های توسعه شهری، با افزایش گرمایش جهانی افزایش ‌یابد(با سطح اطمینان بالا).

در آینده، به دلیل روندهایی همچون مهاجرت، نابرابری فزاینده و شهرنشینی؛ قرار گرفتن در معرض مخاطرات اقلیمی، در سطح جهان افزایش خواهد یافت. آسیب‌پذیری انسان‌ها در سکونتگاه‌های غیررسمی و سکونتگاه‌های کوچکتر، به سرعت رشد خواهد یافت. در مناطق روستایی، به دلیل اتکای زیاد معیشت روستائیان به اقلیم، آسیب پذیری افزایش خواهد یافت.

گزینه‌هایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ایجاد سازگاری در سیستم‌ها

برای کاهش عمیق و پایدار انتشار گازهای گلخانه‌ای و تضمین آینده‌ای پویا و پایدار برای همه، تغییرات سریع و گسترده‌ای در تمام بخش‌ها و سیستم‌ها، ضروری است. درحال حاضر، (با تفاوت‌هایی در روش‌ها، سیستم‌ها و مناطق)، گزینه‌های عملی مؤثر و کم‌هزینه‌ای برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و ایجاد سازگاری با تغییرات اقلیمی، در دسترس هستند(با سطح اطمینان بالا).

سیستم های انرژی

دستیابی به سیستم‌های انرژی با Co2  صفر، مستلزم موارد زیر است:

کاهش قابل توجه در استفاده از سوخت‌های فسیلی، حداقل استفاده از سوخت‌های فسیلی بدون کاهش[10] ، استفاده از بقایای کربن بجامانده از سیستم‌های سوخت فسیلی، سیستم‌های برقی که هیچ CO2 خالصی منتشر نمی‌کنند. برقی سازی گسترده تجهیزات؛ استفاده از حامل‌های انرژی جایگزین در کاربردهایی که کمتر مستعد برقی‌سازی هستند. صرفه جویی در مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری؛ و یکپارچگی بیشتر در سیستم‌های انرژی(اطمینان بالا).

تنوع بخشی به منابع تولید انرژی (به عنوان مثال، استفاده از انرژی باد و انرژی خورشید، نیروگاه‌های آبی مقیاس کوچک و…) و مدیریت سمت تقاضا (به عنوان مثال، ذخیره سازی انرژی و بهبود بهره‌وری انرژی)، می‌تواند قابلیت اطمینان در تأمین انرژی را افزایش دهد و آسـیب‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی را کاهش دهد(با سطح اطمینان بالا).

کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در حوزه صنایع، مستلزم اقدامات هماهنگ در زنجیره‌های ارزش و اعمال گزینه‌های متناسب، از جمله مدیریت تقاضا، افزایش بهره‌وری انرژی و کاهش مصرف مواد اولیه مصرفی، بازیافت مواد و همچنین به‌کارگیری فناوری‌های نوین در فرآیندهای تولید است(با سطح اطمینان بالا).

 در حوزه حمل و نقل زمینی، وسایل نقلیه الکتریکی که با برق کمی شارژ می‌شوند (راندمان بالایی دارند)، پتانسیل زیادی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، دارند(باسطح اطمینان بالا).

پیشرفت در فناوری‌های تولید باتری می‌تواند برقی‌سازی کامیون‌های سنگین را تسهیل کند و به سیستم‌های ریلی برقی یاری برسانند.

نگرانی‌های زیست محیطی در تولید باتری‌ها و نگرانی‌های فزاینده در مورد مواد معدنی حیاتی را می‌توان با استراتژی های ایجاد تنوع در مواد مصرفی، بهبود بهره‌وری در حوزه انرژی و مواد اولیه و همچنین بازیافت مناسب، برطرف کرد.(سطح اطمینان متوسط)

بازارهای انرژی هم‌راستا با تغییرات اقلیم، طراحی استانداردهای به روز شده با توجه به تغییرات اقلیمی فعلی و پیش‌بینی آینده، استفاده از منابع جدید انرژی، فناوری‌های شبکه هوشمند، سیستم های انتقال انرژی قوی و بهبود ظرفیت برای پاسخگویی به کسری در عرضه انرژی، در میان مدت و بلند مدت امکان پذیری بالایی با مزایای فراوان در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند(با سطح اطمینان بسیار بالا).

شهرها، سکونتگاه‌ها و زیرساخت‌ها

برای دستیابی به کاهش اساسی در انتشار گازهای گلخانه‌ای و پیشبرد توسعه انعطاف‌پذیر با تغییرات اقلیمی، سیستم‌های شهری، نقشی حیاتی دارند.

عناصر کلیدی سازگاری اقلیمی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در شهرها شامل این موارد است: در نظر گرفتن اثرات و مخاطرات تغییرات اقلیمی از طریق ارائه خدمات مشاوره اقلیمی در طراحی، برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی سکونتگاه‌ها و زیرساخت‌ها، برنامه‌ریزی در کاربری زمین برای دستیابی به فرم شهری فشرده، مشترک شدن محل سکونت و محل کار؛ حمایت از حمل و نقل عمومی، پیاده روی و دوچرخه سواری؛ طراحی و ساخت  سازه‌های کارآمد، مقاوم سازی ساختمان‌ها؛ کاهش و تغییر منابع انرژی و مواد مصرفی، بازیافت، برقی سازی و استفاده از منابع انرژی  با میزان انتشار کم گازهای گلخانه‌ای(باسطح اطمینان بالا).

زمین، اقیانوس، غذا و آب

بسیاری از شیوه‌های کشاورزی، جنگل‌داری و سایر کاربری‌های زمین،  مزایای فراوانی در سازگاری و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را فراهم می‌کنند که می‌تواند در کوتاه‌مدت اکثر مناطق جهان را منتفع نماید.

حفاظت، بهبود در مدیریت و احیای جنگل‌ها و سایر اکوسیستم‌ها، بیشترین سهم را در کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای دارند، کاهش جنگل‌زدایی در مناطق گرمسیری،  بیشترین تأثیر را در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، داراست.

احیای اکوسیستم، احیای جنگل‌ها و جنگل‌کاری می‌تواند به دلیل تقاضاهای رقابتی در استفاده از زمین، منجر به مشکلات زیادی شود. به حداقل رساندن این مجادله، مستلزم رویکردهای یکپارچه برای دستیابی به اهداف متعدد (و متضاد)، از جمله برقراری امنیت غذایی، می‌باشد.

اقدامات در طرف تقاضا، (مانند تغییر ذائقه به رژیم‌های غذایی سالم،  کاهش ضایعات غذا و… ) و گسترش کشاورزی سازگار با اقلیم، می‌تواند تغییرات در اکوسیستم و میزان انتشار متان و اکسید نیتروژن را کاهش داده و شرایط زمین را برای احیای جنگل‌ها و احیای اکوسیستم مناسب‌تر نماید(باسطح اطمینان زیاد).

حفظ انعطاف پذیری تنوع زیستی و اکوسیستم، در مقیاس جهانی، به حفاظت مؤثر و عادلانه 30 تا 50 درصد از منابع آب شیرین، زمین، اقیانوس‌ها و  اکوسیستم‌های طبیعی موجود، بستگی دارد(با سطح اطمینان بالا).

احیای زمین، با هم افزایی حفظ اکوسیستم پیشرفته، بازده اقتصادی مثبت و کسب منافع مشترک، به کاهش تغییرات اقلیمی و افزایش سازگاری و همچنین کاهش فقر و بهبود معیشت کمک می‌کند(باسطح اطمینان بالا).

تصمیم‌گیری فراگیر و همکاری با مردم بومی و جوامع محلی و همچنین به رسمیت شناختن حقوق ذاتی مردم بومی، برای سازگاری موفقیت‌آمیز و کاهش تآثیر تغییرات اقلیمی در زمین‌ها، جنگل‌ها و سایر اکوسیستم‌ها، ضروری است(باسطح اطمینان بالا).

سلامت و تغذیه

روش‌های کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و سازگاری با آن، به طور یکپارچه‌ای سلامت را در سیاست‌های غذا، حفظ زیرساخت‌ها، حفاظت اجتماعی و حفظ منابع آب بر‌قرار می‌کند و سلامت انسان از این گزینه‌ها، بهره فراوان خواهد برد(باسطح اطمینان بسیار بالا).

گزینه‌های موثری در سازگاری با تغییرات اقلیمی، برای کمک به محافظت از سلامت و رفاه انسان وجود دارد، از جمله:

تقویت برنامه‌های بهداشت عمومی مرتبط با بیماری های وابسته به تغییرات اقلیم، افزایش تاب‌آوری سیستم‌های بهداشتی، بهبود اکوسیستم، بهبود دسترسی به آب آشامیدنی، کاهش قرار گرفتن سیستم‌های بهداشتی (دفع فاضلاب)، در معرض منابع آب و سیل، بهبود سیستم های نظارت و هشدار اولیه، توسعه تلقیح واکسن (باسطح اطمینان بسیار بالا).

 بهبود دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی روانی، و برنامه‌های اقدامات بهداشت گرمایی (شامل سیستم های هشدار اولیه و پاسخ)(باسطح اطمینان بالا).

استراتژی‌های سازگاری که ضایعات مواد غذایی را کاهش می دهند و از رژیم‌های غذایی سالم، متعادل و پایدار حمایت می‌کنند و به تغذیه مناسب، سلامت، تنوع زیستی و حفظ محیط زیست، کمک می کند.(با سطح اطمینان بالا).

جامعه، معیشت، و اقتصاد

ترکیب سیاست‌هایی که شامل؛ بیمه در برابر حوادث اقلیمی، بیمه سلامت، حفاظت اجتماعی، شبکه‌های ایمنی اجتماعی تطبیقی، منابع مالی برای شرایط اضطرار و صندوق‌های ذخیره، دسترسی همگانی به سیستم‌های هشدار زودهنگام به همراه طرح‌های اضطراری مؤثر، می‌تواند آسیب‌پذیری و قرار گرفتن انسانها در معرض آسیب‌های اقلیمی را کاهش دهد.

برنامه‌های مدیریت ریسک بلایا، سیستم‌های هشدار اولیه، خدمات اقلیمی و روش‌های گسترش و اشتراک ریسک، کاربرد گسترده‌ای در بین بخش‌ها دارند.  افزایش آموزش از جمله ظرفیت سازی، سواد اقلیمی و ارایۀ اطلاعات از طریق خدمات آموزش اقلیمی و رویکردهای اجتماعی، می توانند درک خطر را افزایش دهند و تغییرات رفتاری و برنامه ریزی را تسریع کنند(باسطح اطمینان بالا).

برابری، عدالت و فراگیری

اولویت دادن به برابری، عدالت اقلیمی، عدالت اجتماعی، شمول همگانی و فرآیندهای گذار عادلانه،  می‌تواند سازگاری و اقدامات کاهش‌دهنده مخاطرات و توسعه انعطاف‌پذیر فعالیت‌های‌ اقلیمی را، ممکن ‌سازد. نتایج سازگاری، با افزایش حمایت از مناطق و افرادی که بیشترین آسیب پذیری را در برابر مخاطرات اقلیمی دارند، افزایش می یابد. ادغام برنامه‌های سازگاری اقلیمی، در برنامه های حمایت اجتماعی، تاب آوری را بهبود می‌بخشد(باسطح اطمینان بالا).

آسیب پذیری به دلیل نابرابری و به حاشیه راندن افراد به دلیل جنسیت، قومیت، درآمد پایین، اقامت در سکونتگاه های غیررسمی و حاشیه شهرها، معلولیت و سن؛ و الگوهای تاریخی و مداوم بی عدالتی مانند استعمار، به ویژه برای بسیاری از مردمان بومی و جوامع محلی، تشدید می‌شود.

حاکمیت و سیاست ها

اقدام مؤثر اقلیمی با تعهد سیاسی، حاکمیت چند سطحی هماهنگ، چارچوب‌های نهادی، قوانین، سیاست‌ها و استراتژی‌ها هماهنگ و افزایش دسترسی به منابع مالی و فناوری، امکان‌پذیر می‌شود.

اهداف روشن، هماهنگی در حوزه‌های سیاستی چندگانه، و فرآیندهای حاکمیتی فراگیر، اقدام مؤثر در حوزه اقلیم را، تسهیل می‌کند. حکمرانی موثر در حوزه فعایت‌های مرتبط با شرایط اقلیمی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با شرایط اقلیمی را ممکن می سازد. همچنین نظارت و ارزیابی و اطمینان نظارتی را افزایش می دهد، تصمیم گیری فراگیر، شفاف و عادلانه را اولویت می‌دهد و دسترسی به منابع مالی و فناوری را بهبود می‌بخشد(باسطح اطمینان بالا).

حمایت بازیگران جامعه مدنی، صاحبان مشاغل، جوانان، زنان، کارگران، رسانه ها، مردم بومی و جوامع محلی، اثربخشی این سیاستها را افزایش می‌دهد(با سطح اطمینان بالا).

اقدام به قیمت‌گذاری انتشار کربن، باعث تشویق به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود، اما به تنهایی و با قیمت‌های رایج کمتر مؤثر بوده‌اند.

حذف یارانه سوخت‌های فسیلی باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود و مزایایی همچون افزایش درآمد عمومی و بهبود و پایداری اقتصاد کلان را به همراه خواهد داشت. البته حذف یارانه می‌تواند اثرات نامطلوبی بر روی گروه‌های آسیب‌پذیر اقتصادی، داشته باشد، که در برخی موارد می‌توان با اقداماتی مانند توزیع مجدد درآمد ذخیره‌شده (البته با توجه به شرایط اقتصادی دولتها)، اثرات نامطلوب آن را کاهش داد(با سطح اطمینان بالا).

براساس مطالعات مختلف، پیش بینی می‌شود حذف یارانه سوخت‌های فسیلی، تا سال 2030، انتشار جهانی CO2 را بین 1 تا 4 درصد و انتشار گازهای گلخانه‌ای را، تا 10 درصد کاهش دهد.(اثرات آن در مناطق مختلف، متفاوت است)(باسطح اعتمادمتوسط).

مالی، فناوری و همکاری های بین المللی

منابع مالی، فناوری‌های نوین و همکاری های بین‌المللی، توانمندسازهای حیاتی برای تسریع اقدامات اقلیمی هستند.اگر قرار است اهداف اقلیمی محقق شوند، تامین منابع مالی باید چندین برابر افزایش یابد. بهبود در دسترسی به منابع مالی، اقدامات اقلیمی را تسریع می‌کند(با سطح اطمینان بسیار بالا).

میانگین سالانه سرمایه‌گذاری موردنیاز برای مدیریت گرمایش، طی سال‌های 2020 تا 2030 ، براساس روش‌های مدل‌سازی شده و سناریوهایی که گرمایش را به 1/5 تا 2 درجه سانتی‌گراد، محدود می‌کنند، سه تا شش برابر بیشتر از سطوح فعلی است و کل سرمایه گذاری‌ها(دولتی، خصوصی، داخلی و بین المللی) باید در تمام بخش ها و مناطق افزایش یابد. با توجه به اندازه اقتصاد جهانی، سرمایه و نقدینگی کافی برای بستن شکاف های سرمایه گذاری جهانی وجود دارد. اما موانعی برای هدایت سرمایه به اقدامات اقلیمی، هم در داخل و هم در خارج از بخش مالی جهانی، وجود دارد.

تقویت سیستم‌های نوین فناوری می‌تواند فرصت‌هایی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایجاد منافع اجتماعی و زیست‌محیطی مشترک و دستیابی به اهداف توسعه پایدار، فراهم کند. همکاری‌های بین‌المللی یک عامل حیاتی برای دستیابی به روش‌هایی برای کاهش تغییرات اقلیمی، و سازگاری و توسعه انعطاف‌پذیر اقلیم می‌باشند(باسطح اعتماد بالا).

تقویت همکاری‌های بین‌المللـی در زمینه تأمین منابع مالی، فناوری و ظرفیت‌سازی می‌تواند انگیزه‌های بیشتری را ایجاد کرده و  به عنوان یک کاتالیـزور برای تسـریع در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، سـازگاری‌های اقلیمی و تغییر مسـیرهای توسـعه به سمت توسـعه پایـدار، عمل نماید(با سطح اطمینان بالا).

[1] Intergovernmental Panel on Climate Change

[2] https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/downloads/report/IPCC_AR6_SYR_SPM.pdf

[3] مفهوم سطح اطمینان، اینگونه تعریف می‌شود:

 “Confidence: The quality of being certain of having trust in people, plans, or the future” کیفیت اطمینان به افراد، برنامه ها یا آینده

[4] یخ‌کره (به انگلیسی: Cryosphere) بخشی از کرۀ زمین است که در آن، آب به صورت جامد و پوشش برف ‌باشد.

[5] مفهوم مزمن را در اینجا برای رخدادهایی به کار برده‌ام که در ظرف زمانی طولانی واقع می‌شوند، وقایعی همچون خشکسالی، بیابان‌زایی، آب شدن یخ‌های قطبی و… که به مرور زمان حادث میشوند و اثرات مخربی از خود به جای می گذارند.

[6] اگرواکولوژی(Agroecology) یا بوم شناسی کشاورزی شاخه‌اي از کشاورزي پايدار است که مفاهيم و اصول اکولوژي براي طراحي و مديريت اکوسيستم‌هاي زراعي را شامل مي‌شود، در کشاورزي اکولوژيک به مديريت و کنترل اکوسيستم مزرعه بيشتر توجه مي‌شود.

[7] Worldwide Governance Indicators

[8] United Nations Framework Convention on Climate Change

[9] بارش‌های حدی، بارش‌هایی است که برخلاف بارندگی‌های متعارف، کوتاه مدت و با شدت بسیار زیادی اتفاق می‌افتد.

[10] سوخت های فسیلی بدون کاهش، به استفاده از زغال سنگ، نفت و گاز بدون تلاش اساسی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تولید شده در طول چرخه مصرف آنها اشاره دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *